Zasięg terytorialny opracowania

Prezentowany katalog obejmuje - za Atlasem historycznym Polski ^[1] - historyczną krainę Mazowsze w tym kształcie, w jakim wyodrębniła się w 2. połowie XVI w. i przetrwała praktycznie bez większych zmian do momentu utraty niepodleg łości na skutek rozbiorów w XVIII w. W ciągu trzech stuleci wykształciły się struktury administracyjne i własnościowe, system osadniczy (sieć osad), szlaki komunikacyjne i handlowe, będące podstawą całkowitego zagospodarowania tej krainy. Choć osadnicy holenderscy nie uczestniczyli w tym od początku, niemniej jednak od połowy XVIII w. ilość zakładanych przez nich nowych kolonii i wsi była znaczna, co miało wpływ na mazowiecką gospodarkę związana z zasiedleniem pustek i nieużytków. Ostatnie kolonie zakładane były jeszcze w 1. połowie XIX w., choć większość osadników poprzez narodowość związana była z żywiołem niemieckim.

Analiza źródeł kartograficznych wskazuje na to, iż duża liczba spośród wszystkich założonych przez osadników wsi powstała w XVIII w. Szczegółowe mapy z końca XVIII i 1. połowy XIX w. pozwoliły na pełne rozpoznanie regionu w kilku przekrojach chronologicznych.

^[1] Atlas historyczny Polski, Mazowsze w II poł. XVI w., red. W. Pałucki, Warszawa 1973.