gm. Nowy Staw, pow. malborski, woj. pomorskie

Wieś wzmiankowana w 1341 r., założona w 1351 przez Heinricha Tusmera na prawie chełmińskim, o powierzchni 34,5 włók, w 1776 r. wzmiankowani Izaak Barch i Jacob Claasen

Układ przestrzenny wsi - ulicowo - placowa (owalnica) częściowo licówka z 5 dużymi gospodarstwami po zach. stronie wsi

Krajobraz kulturowy wsi zachowany dobrze, czytelny układ przestrzenny, siedliska, układ drożny, zabudowa w znacznej części przekształcona lub wymieniona zachowując tradycyjną lokalizację, zachowanych kilka budynków (w 1986 na 6 siedliskach zachowana zabudowa na 5), oraz historyczna zieleń przydomowa, w tym niewielki park; wycięte aleje i praktycznie brak obsad rowów melioracyjnych, nie zachował się dom podcieniowy.

Nr 1 - zagroda holenderska w typie wzdłużnym usytuowana w płn. części wsi, po wsch. stronie zach. ulicy, kalenicowo, obecnie zachowany tylko dom i obora. Oba budynki drewniane, zrębowe; obora adaptowana na cele mieszkalno - gospodarcze; częściowo wymienione okna.
Nr 13 - budynek mieszkalny, wolnostojący usytuowany kalenicowo po zach. stronie zach. ulicy, wzniesiony w pocz. XIX., przebudowany na pocz. XX w. lub w 1 ćw. XXw. pierwotnie drewniany, obecnie murowany, kryty dachówką holenderką, z oszalowanymi szczytami, z niewielką facjatką w połaci wsch.
Nr 15 budynek mieszkalny, wolnostojący usytuowany kalenicowo po zach. stronie zach. ulicy, drewniany, wzniesiony w 1 ćw. XIX w. zrębowy, kryty dachówką holenderką, oszalowanymi szczytami, z ryglową niewielką facjatką w połaci wsch. i gankiem dekorowanym ażurowymi wycinanymi motywami na środkowej osi.
Nr 27 zagroda usytuowana w płn. krańcu wsi po zach. stronie złożona z wolnostojącego budynku mieszkalnego oraz ustawionymi po płn. stronie podwórza, zblokowanymi i budynkami obory i stodoły. Budynek mieszkalny wzniesiony w pocz. XIX w., pierwotnie drewniany, obecnie murowany (omurowany), rozbudowany w k. XIX w . złożony z części parterowej i prostopadłej piętrowej, z dekorowanym łuskowym oszalowaniem gankiem; budynki gospodarcze drewniano - murowane z przełomu XIX i XX w.
Nr 5 Zagroda położona na kolonii w oddaleniu ok. 0,5 km. od drogi do Malborka, złożona z wolnostojącego domu, oraz zabudowy wokół prostokątnego podwórza, którą tworzą murowany spichlerz, stodoła i obora; od płn. - wsch. strony gospodarstwa niewielki park ze zróżnicowanym drzewostanem; budynek mieszkalny z pocz. XIX w. rozbudowany lub silnie przebudowany w k. XIX w. należący do rodziny Wiebe; budynek duży, o 7 osiach w ścianie kalenicowej , 5 w ścianie szczytowej, drewniany, na wysokiej, kamiennej podmurówce, zrębowy, z ryglową wysoką ścianką kolankową, o przebudowanym wnętrzu i wtórnym dodatkowym wejściem od szczytu; z bogatą dekoracją laubzekinową.