ENGLISH VERSION



Start | Wprowadzenie | Ściągnij e-book | Konferencja 2001 | Podziękowania | Nota prawna | Kontakt
Artykuły: Polska | Małopolska | Mazowsze | Ziemia Łęczycka | Żuławy | Nizina Sartawicko-Nowska | Ziemia Kwidzyńska | Ziemia Walichnowska | Ziemia Sieradzka | Ziemia Wieluńska
Katalog obiektów --> Żuławy
IZBISKA
Poprzednia miejscowość Previous village
Objaśnienia
Mapa powiatu

gm. Stegna, pow. nowodworski, woj. pomorskie

Do 1945 roku Freienhuben Freuenhuben (Endersch), Schrötter)

Rejon wsi Izbiska średniowieczu leżał na pograniczu ziem krzyżackich i Świętopełka na brzegu głównego ujścia ówczesnej Wisły - Szkarpawy, która w pobliżu wpływała do Zalewu. Wieś Izbiska lokowana była w XIVw., w jej pobliżu znajdowała się przeprawa przez Wisłę; zniszczona podczas oblegania twierdzy Gdańska Głowa, wieś ponownie założona w 1641 roku przez osadników holenderskich. W 1734/37 latach wzmiankowani Aspen, Beigen, Boschke, Brun, Daden, Dawidt, Foht, Fretz, Harder, Hobge, Hildebrand, Hinrich, Kestner, Knak, Kohn, van Riesen, Tewes, Tiessen, Wőlke W 1820 r. razem z 277 katolikami i ewangelikami mieszkało 31 mennonitów. W 1868 r. petycje podpisali J. van Bergen właściciel gospodarstwa i inny van Bergen - ekonom.

Układ przestrzenny wsi -rzędówka przywałowa po zach. stronie lokalnego kanału.

Krajobraz kulturowy szybko zanikający, z istniejących jeszcze w latach 90 - tych XXw. 16 drewnianych domów zachowanych kilka, w tym dom podcieniowy, budynki murowane, w tym dawna gospoda z k. XIXw. i szkoła z 1920r. zachowany układ siedlisk, rozłóg pól i częściowo starodrzew przydomowy

Nr 1 - dom z dawnej zagrody holenderskiej w typie wzdłużnym(budynki gospodarcze oddzielone wysoką ścianą ogniową rozebrane) usytuowany w zach. części wsi, po płn. stronie drogi kalenicowo, wzniesiony ok. 2 ćw. XIXw ; na kamiennych fundamentach, zrębowy z narożnikami przesłoniętymi wyciętą deską; o wysokim dachu krytym eternitem. We wsch. stronie ryglowo - ceglany spichlerz.
Nr 12 dom podcieniowy usytuowany po płn. stronie lokalnej drogi prowadzącej na kolonie, zwrócony frontem w kierunku wsch., wzniesiony w 1778 r. dla właściciela o inicjałach E. B., przebudowany w 1876 r., przed 1945 r. własność A.H. Boschk;. fundamenty ceglane, ściany drewniane, zrębowe ze zrębem na jaskółczy ogon, z przesłoniętym węgłem, szczyty słupowo - ryglowe, oszalowane pionowo; od wsch. wystawka ryglowa z dekoracyjnym fachwerkiem, wypełniona żółtą cegła holenderską wsparta na ryglowych ściankach i 6 słupach; więźba dachowa stolcowo - płatwiowa, 2- jętkowa, dach kryty holenderką na odeskowaniu; budynek wzniesiony na planie dwutraktowym, z szerszym traktem wsch., z wielką izbą w narożniku płd. - wsch. z czarną kuchnią w trakcie wsch. i dwudzielną sienią zbliżoną do odwróconej litery C (obecnie przebudowaną); elewacja płd. 3-osiowa, na dole 4-osiowy - para prostokątnych okien ujęta ćwiećkolistymi świetlikami, wyżej świetlik półkolisty; elewacja wsch. 7 osiowa z podcieniem wspartym na 6 słupach na 3 środkowych osiach. W obejściu od wsch. ceglany, 2 - piętrowy spichlerz.
Nr 13 dom usytuowany w płn. części wsi, po zach. stronie lokalnego kanału w osi kalenicy wsch. - zach. wybudowany w 1886 r. w miejscu starszego budynku, do 1947 r. własność I. Pennera (który popełnił samobójstwo po zamordowaniu jego córek przez żołnierzy armii radzieckiej - pochowani w pobliżu przez służącego Dycka zamordowanego z kolei przez polskiego milicjanta); na ceglanej podmurówce, zrębowy z narożnikami przesłoniętymi deską imitującą pilaster, z niską ścianką kolankową; od płd. ryglowa wystawka wsparta na 4 czołowych i 2 bocznych żeliwnych, korynckich kolumienkach, szczyty oszalowane pionowo; więźba dachowa stolcowo - płatwiowa z zastrzałem, dach kryty eternitem; budynek wzniesiony na planie dwutraktowym, o nieznacznie szerszym trakcie płd., w którym znajdują się 2 duże pokoje, w trakcie płn. reprezentacyjna sień z rozprowadzeniem do 3 pokoi i kuchni i schodami na poddasze; w zach. części domu prostokątna sień poprzedzona przedsionkiem z drugimi schodami na poddasze, korytarz oddzielający część mieszkalną , wędzarnia oraz służbówki; elewacja zach. 3 - osiowa, szczyt dwupoziomowy, w dolnej części 4 - osiowy: para okien ujęta prostokątnymi świetlikami, powyżej wąskie okno; elewacja płd. 7 - osiowa, symetryczna, z 3 - osiową wystawką nad podcieniem pośrodku, zachowana bogate wyposażenie wnętrz, piece, odrzwia, stolarka drzwiowa i detal architektoniczny, m.in. dekoracja laubzekinowa w szczytach.
Budynek stodoły wzniesiony w 1734r. jest najstarszym zachowanym obiektem w gospodarstwie nr w Izbiskach. do 1945r. własnośc Pennera - pierwotnie stodoła była dłuższa i składała się z 2 lub nawet 3 boisk, w latach 70 - tych została skrócona i obniżona o ok. 2 m. zmieniono także konstrukcję górnej części dachu, wymieniono krokwie i poszycie z trzciny na eternit
Stodoła wzniesiona została w konstrukcji ryglowej, o 5 poprzecznych kozłach konstrukcji 5 słupów i 3 poziomów rygli; z bali łączonych na kołkowane czopy, później wzmacniane kutymi gwoźdźmi i wtórnie wzmacniana sporadycznie śrubami.
Posadowiona częściowo na ceglanych fundamentach, częściowo kamiennych z kamieni narzutowych; ściany oszalowane pionowo z listwowaniem; plan prostokątny, obecnie zredukowany do jednego boiska, dwóch sąsieków - większego od wsch. i zapola przed wsch. sąsiekiem od płd.

    
Penner, s. 72; Lipińska, t. III, poz. 240, AG ; MP.


Start | Wprowadzenie | Ściągnij e-book | Konferencja 2001 | Podziękowania | Nota prawna | Kontakt
Artykuły: Polska | Małopolska | Mazowsze | Ziemia Łęczycka | Żuławy | Nizina Sartawicko-Nowska | Ziemia Kwidzyńska | Ziemia Walichnowska | Ziemia Sieradzka | Ziemia Wieluńska

Copyright 2005 © jerzyszalygin@wp.pl