gm. Miłoradz, pow. malborski, woj. pomorskie

Wieś wzmiankowana w 1254 r., lokowana w 1321r. w 1820 roku 547 mieszkańców, w tym 24 mennonitów, pod petycją z 1868 r. widnieją podpisy mennonitów z Mątowów Małych - Albrechta, Rahna, Regehra,Tugahrta

Układ przestrzenny wsi - w części Kłosowo, Cyganka i płd. części Montowów Małych ulicówka przywałowa, krótka ulicówka przy drodze w kierunku wsch. oraz kolonijna w części wsch. z niewielkim folwarkiem z parkiem.

Krajobraz kulturowy wsi zachowany szczątkowo, na 14 siedlisk w 1986 pozostało 3, historyczne domy przebudowane, przeważa nowa zabudowa mieszkalna i gospodarcza na starych siedliskach. Cechy dawnej zagrody holenderskiej noszą zabudowania nr 14 i 16 w Cyganku i 20 w Montowach Małych. Inne zabudowania historyczne - 4 domy w Kłosowie i Cyganku oraz budynek dawnej szkoły i dom nr 45 w Mątowach Małych powstały na pocz. XXw. Nie zachował się dom podcieniowy z 1776r.W obejściu nr 32 we wsch. części wsi Mątowy Małe dotrwał drewniany budynek mieszkalny oraz ceglane zabudowania gospodarcze z pocz. XXw. Trudny do uchwycenia w płd. części jest historyczny rozłóg pól.

Nr 32 - dom z 2 ćw. XIXw. rozbudowany w k. XIX w., zapewne dawna gospoda, usytuowany we wsch. części wsi, po płd. stronie, kalenicowo, drewniany, zrębowy o przesłoniętych węgłach, oszalowanych pionowo szczytach , elewacja frontowa, pierwotnie 7 osiowa, z wejściem pośrodku ujętym parą wąskich okienek, prawdopodobnie dawniej z gankiem lub podcieniem. W k. XIXw. dobudowano skrzydło wsch. przy narożniku ściany płd. wprowadzając dodatkowe wejście w osi dawnego okna.
Nr 41 - dom - dawna gospoda, położony przy drodze do Miłoradza, kalenicowo, wzniesiony na przełomie XVIII i XIX w., drewniany, zrębowy, z węgłami na jaskółczy ogon, otynkowany, z oszalowanymi szczytami , krokwiowo-dwujętkową więźbą dachową i ceramicznym pokryciem dachu.
Plan 1,5 traktowy o trzech dużych izbach w szerszym trakcie zach z wejściem bezpośrednim na zewnątrz, oraz ciągiem mniejszych pomieszczeń w półtrakcie wsch., bez czarnej kuchni; elewacja płd. 2 - osiowa, elewacja zach. 7 osiowa, z wejściami na 3 i 5 osi od płn. obiekt nie istnieje.