gm. Ostaszewo, pow. nowodworski, woj. pomorskie

Wieś lokowana w 1352 r.na prawie chełmińskim przez wielkiego mistrza Winricha o powierzchni 50 włók; W 1776 r. wzmiankowani Brecht, Dick, Ens, Epp, Fehr, Harder, Isaac, Claassen, Matis, Penner, Peters, Regehr, Thiesen, Welcke, Wiens, Willms. W 1820 r. liczyła 560 mieszkańców w tym106 mennonitów; petycje z 1868 r. z Nowej Kościelnej podpisali Bergmann, czterech właścicieli ziemskich o nazwisku Ens, Johann Enz, Epp, Joann Harder, Joann Classen, Aron Penner, Aron Peter, Abraham van Riesen, J. Wins,

Układ przestrzenny wsi - ulicówka

W krajobraz kulturowy zachowany w znacznym stopniu; czytelny układ przestrzenny, zabudowa drewniana z XIX w. w tym 4 budynki z podcieniem i drewniany spichlerz, oraz liczna zabudowa murowana z pocz. XXw.

Nr 32 (d.61) - dom z zagrody holenderskiej w typie wzdłuznym (obora i stodoła rozebrana) usytuowany w płd. części wsi, po wsch. stronie, szczytowo, dom wybudowany ok. poł. XIX w.; drewniany, na ceglanej podmurówce, zrębowy oszalowany poziomo, z oszalowanym pionowo szczytem; dach kryty eternitem; elewacja zach. 3 - osiowa, szczyt dwupoziomowy, w dolnej części 4 - osiowy, para większych okien ujęta dwoma mniejszymi, powyżej niewielkie, zbliżone do kwadratu okienko; elewacja płd. 5 osiowa, z wejściem na 2 osi od wsch.
Nr 52 dom z zagrody holenderskiej (obora przebudowana na funkcję mieszkalną i stodoła rozebrana) usytuowany w płd. części wsi, po zach. stronie, kalenicowo, dom wybudowany ok. poł. ćw XIX w.przebudowany w 1910 r.; drewniany, na kamienno - ceglanej podmurówce, otynkowany; od wsch. ryglowa, wypelniona cegłami wystawka z zamurowanym podcieniem; dach kryty dachówką holenderką; elewacja wsch. ob.7 - osiowa, z 3 osiową wystawką.
Nr 60 (d. 57/58)- dom podcieniowy należący do rodziny Wiebe z poł. XVIII w. piętrowy, z podcieniem szczytowym, na parterze zrębowy, na piętrze i wystawce podcienia ryglowy z ceglanym wypełnieniem; plan o układzie 3 pomieszczeń przy ścianie wsch, i szerokiej sieni wzdłuż całego budynku, z prostopadłym skrzydłem mieszczącym wielką izbę, alkierz i czarną kuchnię od zach.
Nr 51 - dom podcieniowy wybudowany dla Wilhelma Classena w 1840 r. następnie własność rodziny Dyck, na kamiennych fundamentach, drewniany, zrębowy, z węgłami przesłoniętymi deską imitująca pilaster toskański, od zach. Ryglowa wystawka wsparta na 6 czołowych i 2 bocznych stylizowanych kolumnach kompozytowych, oraz ryglowych ściankach; plan o trzech poprzecznych traktach, z wielką izbą w płd. - zach. narożniku, z dwudzielną sienią prostokątną i kątową rozdzielającą dwie kuchnie pośrodku, w płn.dwa pokoje rozdzielone schodami.
Nr 23 - wzniesiony w 1801 r dla Ertmana Zoelsza, na kamiennych fundamentach, drewniany, zrębowy, z węgłami przesłoniętymi deską imitująca pilaster toskański.
Plan dwutraktowy o szerszym trakcie wsch. z wielką izbą w płd. - wsch. narożniku, z czarną kuchnią pośrodku, dwudzielną sienią w kształcie litery L z oborą w płn. wsch. narozniku przylegająca do sieni gospodarczej, lecz z nią nie skomunikowaną, izba letnia pełniąca funkcję dodatkowej sieni, z której prowadzi wejście do obory oraz schody na poddasze.
Nr 52 - dom, wzniesiony w 1748 r. drewniany, zrębowy, z węgłami przesłoniętymi deską imitującą pilaster toskański, z szachulcowym podcieniem wspartym na 6 słupach i ściance ryglowej o mieczach wyciętych w formę wklęsło - wypukłego łuku, dwutraktowy. O traktach zbliżonych szerokościa, czarną kuchnią pośrodku, dwudzielną sienia w formie litery L, 3 - osiową ścianą szczytową, 6 - osiową frontową, z podcieniem na 2-4 osi od wsch, wejściem pomiędzy węższymi oknami na 3 osi; dom rozebrany w 1978 r..