gm. Nowy Dwór, pow. nowodworski, woj. pomorskie

Wieś założona przez osadników holenderskich w k. XVIw. Było to jedno z najważniejszych ośrodków religijnych mennonitów na Żuławach i wywierało duży wpływ na życie innych ośrodków i gmin. W 1754 roku wybudowany tu został pierwszy na terenie Żuław wiślanych mennonickim kościół, który spłonął w 1812 roku. Nowy wybudowano w 1814 r. W 1727 r. znanych 11 nazwisk mennonitów, w 1772 - 12, w 1776 r. odnotowano nazwiska Bestvader, Ens, Froes, Goetz, Harms, Hein, Hilbrand, Jantzen, Kasper, Claasen, Martens, Martin, Neufeld, Penner, Quap, Reimer, Wiens. W 1820 r. pośród 80 mieszkańców 52 było mennonitami. W 1868 r. widnieją podpisy Boschmanna, Siemensa, Toewsa, Wiensa

Układ przestrzenny wsi - częściowo kolonijna na terpach, łańcuchówka przywałowa przy wale kanału Różewskiego.

Krajobraz kulturowy wsi silnie zniekształcony, u B. Lipinskiej już nie odnotowana, pojedyncza historyczna zabudowa na terpach, na bazie jednego z gospodarstw rozbudowany został po 1945 r. zakład rolny PGR Różewo ze współczesnymi budynkami; zachował się cmentarz mennonickim, widoczny rozłóg pól, sieć kanałów oraz terpy z zachowaną fragmentarycznie zielenią wysoką.

Nr 49 - zagroda holenderska w typie wzdłużnym usytuowana po płn. stronie wsi, za Kanałem Różewo, szczytowo do kanału, z domem od płd., wyższymi budynkami gospodarczymi. Budynek mieszkalny wzniesiony w 1839 r. na kamiennej podmurówce, drewniany, z węgłami przesłoniętymi deską imitującą pilaster toskański, z oszalowanym pionowo szczytem, o krokwiowo - dwujętkowej więźbie dachowej, dwuspadowym dachu przykrytym eternitem; plan dwutraktowy, o szerokim traktem wsch. z wielką izbą w płd. - wsch. narożniku, czarną kuchnią w trakcie wielkiej izby i dwudzielną sienią w formie litery L; elewacja szczytowa 3 - osiowa, w szczycie na dole kwadratowe okienka umieszczone są po bokach szerokiego okna środkowego, nad nim umieszczono okienko kwadratowe; elewacja frontowa 5- osiowa, z wejściem na 2 osi przesłoniętym gankiem o bogatej dekoracji laubzekinowej.
cmentarz mennonicki położony po wsch. stronie drogi pomiędzy szosą nr 7 a dawnym PGR Różewo, na niewielkim wypiętrzeniu, o kształcie zbliżonym do kwadratu, z zachowanym fragmentarycznie obsadzeniem obwiednim, oraz historycznymi nagrobkami.
Na pomniku – steli Corneliusa Warkentina przytwierdzona (wtórnie?) tablica wystawiona w stulecie emigracji: Zum hundertjährigen Gedächtnis diesel verdienstvollen Magnes der fü seine Glaubensgenossen id Süd – Russland 1794. mit warem Herzen und aufpfernder Liebe tätig war in Dankbarkeit dewidmet von Kirchengemeinde in Rosenort.
Stela Warkentina w formie pionowej płyty zamkniętej górą wykrojem złożonym z odcinkowego łuku wspartego na klęskach; w górnej części przedstawienie pucharu pełnego kwiatów, poniżej inskrypcja epitafijna; na brzegu płyty płaskorzeźbiony szlak wici z liśćmi wawrzynu; po drugiej stronie w zwieńczeniu ośmioramienna ostra gwiazda w wieńcu, poniżej inskrypcja bejca cytatem z księgi Hioba.