gm. Stegna, pow. nowodworski, woj. pomorskie
Do 1945 roku Steegen (Schrötter) Stege (Endersch), Stegen (Gotha)
Wieś utworzona przez dwie dawne miejscowości Steegen i Kobbelgrube; Stegna założona ok. 1300 r, w 1465 nastąpiło odnowienie lokacji, pierwotnie rybacka, z gospodami przy trakcie prowadzącym wzdłuż mierzei, z kościołem parafialnym w Kobbelgrube wzmiankowanym w 1465 r. Kościół w Stegnie powstała w 1683 r. w miejscu starszego. Nie wiadomo o menonickich, czy holenderskich osadnikach jednak w jej płd. części Stegny i na koloniach zaczęły powstawać zagrody w typie holenderskim. Układ przestrzenny wsi - wielodrożna z kościołem i cmentarzem w części wsch. Krajobraz kulturowy wykształcony głównie w k. XIX i na pocz. XXw. zachowany dobrze, wzdłuż ulicy Gdańskiej, jednak w głębu zarówno po płn. jak i płd. stronie intensywna wspólczesna zabudowa mieszkalno - pensjonatowa o różnorodnej stylistycznie architekturze, z rzadka jednak przekraczającej wysokość 2-3 kondygnacji,
ul. Żuławska nr 3 zagroda holenderska w typie wzdłużnym usytuowana we płd.. części wsi po płd. stronie lokalnej drogi, kalenicowo, (oddzielona wysoką ścianą ogniową i stodoła rozebrane, budynek mieszkalny z 1862 r. wybudowany dla właściciela o inicjałach GJ, na wysokiej, ceglanej podmurówce, drewniany, zrębowy z węgłami przesłoniętymi deską imitującą pilaster toskański, z oszalowanym szczytem, z facjatą w płd. połaci dachu oraz gankami przed wejściem od płn. i płd.; plan o zbliżonych traktach, z czarną kuchną pośrodku, dwudzielną sienią zbliżoną do litery Z oddzielającą pomieszczenia przy ścianie oborowej, z tunelem; elewacja szczytowa 3 - osiowa, szczyt dwupoziomowy, na dole 4 - osiowy, z parą okien ujętą wąskimi świetlikami, wyżej podwojona forma świetlików; elewacja płd. 7 - osiowa, z wejściem pośrodku.
ul. Rycerska - zagroda holenderska w typie wzdłużnym usytuowana po zach. stronie ul. Rycerskiej, kalenicowo, ( budynki gospodarcze oddzielone wysoką ścianą ogniową przylegają od płn., przebudowane) dom wybudowany ok. poł. XIXw., drewniany, zrębowy, z węgłami przesłoniętymi deską; szczyt oszalowany pionowo, przed wejściem od wsch. drewniany ganek; dach kryty holenderką; elewacja szczytowa 2 - osiowa, szczyt dwupoziomowy, w dolnej części okno ujęte dwoma małymi, prostokątnymi świetlikami, wyżej okienko zamknięte trójkątnie; elewacja wsch. 5 osiowa, z wejściem przesłoniętym gankiem.
ul. Ogrodowa 26 - zagroda holenderska w typie wzdłużnym usytuowana w płd.-wsch. części wsi po płn. stronie ulicy Ogrodowej, kalenicowo, (budynki gospodarcze oddzielone niską ścianą ogniową od wsch); budynek mieszkalny z 3 ćw. XIXw., drewniany, zrębowy, oszalowany pionowo, kryty blachą, o przebudowanych elewacjach i częściowo wnętrzu.

Nr 6 (Cisewo) - zagroda holenderska w typie wzdłużnym usytuowana w zach. części wsi, ok. 200 m na płd. od drogi do Mikoszewa., wybudowana w 1801 r. obora i stodoła wyższe, ryglowe, oszalowane pionowo, dom na kamiennych fundamentach drewniany, zrębowy, z węgłami przesłoniętymi deską; szczyt oszalowany pionowo, więźba dachowa krokwiowo - dwujętkowa, dach nad cała zagrodą kryty strzechą trzcinową na żytniej; plan dwutraktowy, o szerokim trakcie płd., z wielką izbą w płd. - wsch. narożniku, czarną kuchną w trakcie wielkiej izby, sienia w formie litery L przedzieloną wtórnie na 4 pomieszczenia; elewacja szczytowa 2 - osiowa, szczyt 4 osiowy, para okien ujęta dwoma, ćwierćkolistymi świetlikami; elewacja płd.. 5 osiowa, z wejściem na 3 osi; zagroda z zachowanym bogatym wyposażeniem stolarki okiennej i drzwiowej, o bogatym detalu architektonicznym, aktualnie w trakcie konserwacji.
Lipińska, t. III, poz.253; M.Gawryluk, Stegna, Sztutowo 1999.
|