gm. Stegna, pow. nowodworski, woj. pomorskie
Do 1945 roku Stobbendorf (Endersch, Schrötter)
Wieś znajdująca się na obszarze dawnej domeny nowodworskiej, wydzierżawiona w 1594 roku osadnikom holenderskim(podawana jest także data 1629 r.) Obszar wsi wynosił 15 włók 24 morgi, ale w wyniku powodzi zmniejszył się do 12 włók 1 morgi. W 1789 roku we wsi mieszkało 58 mennonitów, wymieniany są nazwiska Ens, Friessen, Doose,Krahn, Lemcke, Nickel, Peters, Quapp, Quiring, Simons, Stenfeder, Wieb; w 1820 r. pośród 452 mieszkańców mennonitów było 84; w latach 30 - tych XX w. 18 Układ przestrzenny wsi - częściowo ulicówka przywałowa przy wale Starej Tugi, częściowo rzędówka bagienna. Do 1945 r. we wsi znajdowała się gospoda, w płd. części odwadniający wiatrak zastąpiony przez przepompownie. Krajobraz kulturowy wsi tworzą : czytelny układ terpów, rowów melioracyjnych i polderów, ok. 12 zagród holenderskich, w tym 3 w układzie kątowym, ok. 14 budynków drewnianych
Dom usytuowany we wsch. części wsi, po płn. stronie lokalnej drogi oddalony ok. 100 m., kalenicowo wzniesiony w l. 80 - tych XIX w. drewniany, zrębowy, z niską ścianką kolankową o węgłach przesłoniętych deską; stolcowo - płatwiową więźbą dachową, oszalowanymi pionowo szczytami, kryty blachą; elewacja szczytowa 4 - osiowa, szczyt dwupoziomowy, na dole 4 - osiowy z parą okien ujętą wąskimi świetlikami i oknem w górnej partii; elewacja płd. 5 osiowa. b.n. - zagroda w typie holenderskim, wzdłużnym wybudowana w l. 30 - tych XXw.usytuowana na terpie po płd. stronie drogi, szczytowo, (obora oddzielona wysoką ścianą ogniową, stodoła rozebrana). b.n. - zagroda holenderska w typie wzdłużnym usytuowana na terpie po płd. stronie drogi, kalenicowo, (obora oddzielona ścianą ogniową o tej samej wysokości, stodoła rozebrana); budynek mieszkalny z 3 ćw. XIXw., drewniany, parterowy, z niską ścianką kolankową zrębowy, oszalowany pionowo, szczyt oszalowany pionowo z olistwowaniem, przed wejściem od zach. drewniany ganek; więźba dachowa stolcowo - płatwiowa, dach kryty eternitem; we wsch. części wolnostojąca stodoła. Nr 29 - zagroda holenderska w typie wzdłużnym usytuowana na terpie we wsch. części wsi, po płd. stronie drogi, kalenicowo, (obora otynkowana oddzielona ścianą ogniową, stodoła murowana, współczesna); budynek mieszkalny z 4 ćw. XIXw. murowany (lub omurowany) Nr 21 - dom z zagrody holenderskiej prawdopodobnie w typie kątowym usytuowany we wsch. stronie wsi, po płn. stronie drogi, szczytowo, (budynki gospodarcze zastąpione nowymi), wybudowany w 1861 r. parterowy, z niską ścianką kolankową, drewniany, omurowany, szczyt oszalowany pionowo, przed wejściem od zach. drewniany ganek; więźba dachowa stolcowo - płatwiowa z zastrzałami, dach kryty współczesną holenderką; elewacja szczytowa 3 - osiowa, szczyt 4 osiowy, para okien ujęta mniejszymi, zamkniętymi odcinkowo, powyżej świetlik złożony z podwojonej formy okienek bocznych; elewacja zach. przebudowana 4 - osiowa, z wejściem przesłoniętym drewnianym gankiem o bogatej dekoracji laubzekinowej; od płd. domu park. Nr 30 - dom z zagroda holenderskiej prawdopodobnie w typie kątowym usytuowana na terpie po wsch. stronie wału Tugi, szczytowo, (obora oddzielona ścianą ogniową i stodoła rozebrane); budynek mieszkalny z 4 ćw. XIXw. drewniany, parterowy, z niską ścianką kolankową zrębowy, obity papą, szczyt oszalowany pionowo, przed wejściem od płd. drewniany ganek; więźba dachowa stolcowo - płatwiowa z zastrzałami, dach kryty dachówką holenderką; elewacja szczytowa 2 - osiowa, szczyt 4 osiowy, para okien ujęta mniejszymi, zamkniętymi odcinkowo, powyżej świetlik złożony z podwojonej formy okienek bocznych; elewacja płd. 6 - osiowa, z wejściem przesłoniętym drewnianym gankiem na 3 osi od zach. Nr 29 - zagroda holenderska w typie kątowym usytuowana na terpie po wsch. stronie wału Tugi, szczytowo, (obora oddzielona wysoką ścianą ogniową i stodoła współczesne); budynek mieszkalny z 4 ćw. XIXw. ( remontowany w 1919r.) do 1945 r. własnośc rodziny Klaassen, drewniany, parterowy, z niską ścianką kolankową zrębowy, oszalowany w dolnej części pionowo, wyżej poziomo, szczyt oszalowany pionowo, przed wejściem od płd. drewniany ganek; więźba dachowa stolcowo - płatwiowa z zastrzałami, dach kryty eternitem; elewacja szczytowa 2 - osiowa, szczyt 4 osiowy, para okien ujęta mniejszymi, zamkniętymi odcinkowo, powyżej świetlik półkolisty; elewacja płd. przebudowana, 4 - osiowa, z wejściem przesłoniętym drewnianym gankiem na 3 osi od zach. W płd. - zach. części podwórza drewniana wozownia
ML, t.IV, s.254, Lipińska, t. III, poz.254; AG IV.
|