ENGLISH VERSION



Start | Wprowadzenie | Ściągnij e-book | Konferencja 2001 | Podziękowania | Nota prawna | Kontakt
Artykuły: Polska | Małopolska | Mazowsze | Ziemia Łęczycka | Żuławy | Nizina Sartawicko-Nowska | Ziemia Kwidzyńska | Ziemia Walichnowska | Ziemia Sieradzka | Ziemia Wieluńska
Katalog obiektów --> Żuławy
TUJA
Poprzednia miejscowość Previous village
Objaśnienia
Mapa powiatu

gm. Nowy Dwór Gdański, pow. nowodworski, woj. pomorskie

Do 1945 roku Tiege TK (Gotha, Endersch, Schrötter)

Wieś wzmiankowana w 1318 r., (Thuya), założona w 1345 r. W 1727 r. mieszkało tu 28 mennonitów, w 1776 r. wzmiankowane nazwiska Brockmann, Claassen, Dack, Diderich, Epp, Friesen, Fross, Funck, Gerbrand, Penner, Reimer, Teowe, Wieb; w 1820 r. w Tuji oraz wsi Tiegefelde mieszkało 431 osób, w tym 86 mennonitów; petycję z 1868 r. podpisali pochodzący z tej wsi Jacob Behrends, Joann Claassen, Peter Duck, Enz, Frans Harms, Jacob Suckau, Abraham Toews - właściciele większych gospodarstw; w 1936 odnotowanych 18 rodzin, m.in. Driedger, Ens, Hinz, Heidebrecht, Jansson, Janzen, Klaassen, Mekelburger, Neufeld, Penner, Quiring, Ran, van Riesen, Thiesen, Wiebe, Wiens.

Układ przestrzenny wsi - owalnica w osi płn. wsch - płd.zach. na dawnym trakcie prowadzącym z Mirowa do Nowego Dworu, z 3 dużymi gospodarstwami po zach. stronie wsi i 2 we wsch.; w płn. części kolonijna na terpach

Krajobraz kulturowy wsi w stanie zaniku, zatarty układ przestrzenny, historyczną zabudowę stanowią obecnie gotycki kościół p.w. Św. Jakuba, ok. 5-6 drewnianych domów z XIXw., dwie zagrody holenderskie, kilka murowanych budynków z pocz. XXw.; droga do Lubieszewa i wewnątrz wsi brukowane, z obsadą starodrzewu lipowego, przy domach zachowany starodrzew, cmentarz wokół kościoła całkowicie pozbawiony nagrobków, , czytelny rozłóg pól i siec kanałów melioracyjnych

Nr 1 - zagroda holenderska w typie wzdłużnym złożona z drewnianego budynku mieszkalnego, ceglanej obory oraz drewnianej stodoły o wspólnej kalenicy dachowej usytuowana w płn. części wsi, po zach. stronie drogi, dom z ok. poł. XIXw. drewniany, częściowo przemurowany, z oszalowanym pionowo szczytem, kryty eternitem; elewacja szczytowa 2 osiowa, szczyt 1 osiowy.
Nr 3 - dom z zagrody holenderskiej (budynki gospodarcze rozebrane) usytuowany w zach. części wsi, po płd. stronie drogi do Lubieszewa, kalenicowo, wybudowany w 1875 r. zrębowy, z węgłami przesłoniętymi deskami imitującymi boniowanie; od płd. płytki podcień wsparty na 4 kolumnach; ścianka kolankowa i szczyt oszalowane pionowo; więźba dachowa stolcowo - platwiowa z kleszczami i zastrzałem, dach ceramiczny; dom o szerszym trakcie płd., z wielką izbą w płd. - wsch. narozniku, czarną kuchnią w tracie wielkiej izby, oraz wtórnie podzieloną sienią ( pierwotnie dwudzielną w formie litery L) z rzędem drzwi w części gospodarczej do tunelu oborowego i pomieszczeń przy ścianie zach. ściana szczytowa 3 - osiowa, szczyt dwukondygnacjowy, na 2 prostokątne okna ujęte mniejszymi, zamkniętymi trójkątnie, wyżej podwojony, zamknięty trójkątnie świetlik; elewacja płd. 7 osiowa, z wejściem pomiędzy dwoma oknami na 4 osi osłoniętym dwuosiowym podcieniem; zachowana bogata dekoracja wyciętych końcówek oszalowania, obramień okiennych, laubzekin pomiędzy słupami podcienia i w spięciu desek wiatrowych i pazura w szczycie podcienia, dekoracyjne drzwi wejściowe.
Cmentarz przy kościele, obecnie bez nagrobków, do 1945 r. znajdowały się tu stele z nazwiskami spotykanymi pośród mennonitów, m.in. rodziny Wiens, Abrahama Wiebe.

    
Schmid, s.340, Penner, s.85; ME, t. IV, s. 329, Lipińska t. III, poz. 181; AG; MP, BF.


Start | Wprowadzenie | Ściągnij e-book | Konferencja 2001 | Podziękowania | Nota prawna | Kontakt
Artykuły: Polska | Małopolska | Mazowsze | Ziemia Łęczycka | Żuławy | Nizina Sartawicko-Nowska | Ziemia Kwidzyńska | Ziemia Walichnowska | Ziemia Sieradzka | Ziemia Wieluńska

Copyright 2005 © jerzyszalygin@wp.pl