gm. Dragacz, pow. świecki, woj. kujawsko-pomorskie

W XV w. wieś wymieniana jako własność komturstwa świeckiego, obejmując 25 włók, (w tym 2 1 sołtysie) W 1424 r. w. mistrz Paweł v. Russdorf nadaje wsi 31 włóki.
W 1565 r. wieś posiadała 24 włóki, w tym 2 sołtyskie, od których czynsz płaci, jest również 12 gburów i 2 karczmarzy. W 1642 r. Jan Zawadzki starosta Świecki nadał 16 pustych włók bez zabudowań Holendrom na 50 lat, dołączając wolny połów ryb, prawo wywożenia produktów i założenie karczmy z wyszynkiem piwa świeckiego. W 1664 r. wieś posiada 29 włók, za przywilejem Władysława IV z 1646 r. W 1649 r. wieś należy do parafii Sartowice, w 1749 obejmowała 29 włók należąc do parafii Świecie,
W okresie zaboru pruskiego wieś wchodziła w skład powiatu świeckiego Rejencji Kwidzyńskiej, należąc do parafii katolickiej Świecie nad Wisłą, ewangelickiej Górna Grupa. W 1885 r. wieś liczy 306 mieszkańców.

Wieś rzędowa usytuowana w północno-wschodniej części powiatu świeckiego. Główna droga przebiega na osi wschód-zachód.

We wsi zachowane 3 drewniane domy związane z osadnictwem olenderskim oraz drewniana szkoła.

Nr 29 - dom zbudowany w 4 ćw. XIX w., usytuowany kalenicą do drogi biegnącej wzdłuż wału, w północno-zachodniej części wsi, nie połączony z pomieszczeniami gospodarczymi. Układ zagrody rozproszony. Budynek ten pełnił min. funkcję szkoły.
Budynek niedostępny. Parterowy. Przykryty dachem dwuspadowym. Elewacja północna jednoosiowa, symetryczna. Elewacja południowa dwuosiowa, symetryczna. Elewacja wschodnia pięcioosiowa, symetryczna. Elewacja zachodnia sześcioosiowa, niesymetryczna.
Posadowiony na podmurówce kamienno-ceglanej, drewniany w konstrukcji wieńcowej. Ściana północna i południowa otynkowana. Szczyty otynkowane. Dach pokryty dachówką ceramiczną. Okna drewniane, skrzynkowe, dwudzielne, dwupoziomowe. Drzwi drewniane, ramowo-płycinowe, dwuskrzydłowe oraz współczesne jednoskrzydłowe płytowe.
Materiały na których oparto opracowanie: Osadnictwo holenderskie Doliny Wisły w województwie bydgoskim, mps, Bydgoszcz 1992/1993, cz. 1, s. 9; Zabytki architektury i budownictwa w Polsce. Województwo Bydgoskie, opr. K. Parucka t. 5, Warszawa 1997, cz. 2, s. 86.

Nr 33 - dom zbudowany w 1887 roku, usytuowany szczytem do drogi biegnącej wzdłuż wału, w południowej części wsi, w stanie ruiny. Zachowana belka nadproża z inskrypcją "...Her Alensko B Meister 1887"
Dom o formie prostopadłościanu, parterowy, połączony od strony zachodniej domem murowanym. Dachu brak. Elewacja północna dwuosiowa, niesymetryczna. Elewacja południowa jednoosiowa, niesymetryczna. Elewacja wschodnia dwuosiowa, niesymetryczna. Elewacji zachodniej brak.
Posadowiony na podmurówce kamienno-ceglanej, drewniany w konstrukcji wieńcowej, połączony od zachodu z budynkiem murowanym, współczesnym. Okna drewniane, ościeżnicowe, dwudzielne oraz plastikowe jednoramowe. Drzwi drewniane, ramowo-płycinowe, jednoskrzydłowe.
Materiały na których oparto opracowanie: Osadnictwo holenderskie Doliny Wisły w województwie bydgoskim, mps, Bydgoszcz 1992/1993, cz. 1, s. 9.

Nr 46 - dom zbudowany na przełomie 3 i 4 ćw. XIX w., usytuowany kalenicą do drogi wzdłuż wału, w północnej części wsi, nie połączony z pomieszczeniami gospodarczymi. Układ zagrody rozproszony.
Na rzucie prostokąta. Obecnie przerobiony na dwa mieszkania. Każde z nich dwutraktowe z sienią w trakcie zachodnim. Kuchnie w części zachodniej. Drzwi wejściowe w elewacji zachodniej. Poddasze o charakterze użytkowym. Parterowy, częściowo podpiwniczony.. Przykryty dachem dwuspadowym. Elewacja północna i południowa dwuosiowa, niesymetryczna. Elewacja wschodnia i zachodnia pięcioosiowa, niesymetryczna.
Posadowiony na podmurówce kamienno-ceglanej, drewniany w konstrukcji wieńcowej. Otynkowany. Komin ceglany, prosty. Podłogi cementowe, stropy belkowe, pola pomiędzy belkami podbite płytą Szczyty odeskowane. Więźba dachowa jętkowa o stolcach stojących. Dach pokryty eternitem. Okna drewniane, ościeżnicowe, dwudzielne, dwupoziomowe. Drzwi drewniane, ramowo-płycinowe, jednoskrzydłowe. Schody drewniane, jednobiegowe, proste.

Nr 55 - dom zbudowany w 3 ćw. XIX w., usytuowany szczytem do polnej drogi biegnącej prostopadle do wału, w południowo-zachodniej części wsi, nie połączony z pomieszczeniami gospodarczymi. Układ zagrody rozproszony.
Na rzucie prostokąta, dwutraktowy z sienią w trakcie zachodnim. Kuchnia w części wschodniej. Zachowana czarna kuchnia. Drzwi wejściowe w elewacji wschodniej i zachodniej. Poddasze o charakterze użytkowym. Parterowy ze ścianką kolankową, niepodpiwniczony. Przykryty dachem dwuspadowym. Do elewacja północnej dobudowana przybudówka. Elewacja południowa jednoosiowa, symetryczna. Elewacja wschodnia dwuosiowa, niesymetryczna. Elewacja zachodnia czteroosiowa, niesymetryczna.
Posadowiony na podmurówce kamienno-ceglanej, drewniany w konstrukcji wieńcowej. Komin ceglany, butelkowy. Podłogi drewniane, stropy belkowe. Ścianka kolankowa w konstrukcji szkieletowej. Szczyty odeskowane. Więźba dachowa jętkowa. Dach pokryty papą. Okna drewniane, ościeżnicowe, dwudzielne. Drzwi drewniane, ramowo-płycinowe, jednoskrzydłowe. Schody drewniane jednobiegowe, proste.

Nr 59 - dom zbudowany w 3 ćw. XIX w., usytuowany kalenicą do drogi biegnącej wzdłuż wału, w południowej części wsi, nie połączony z pomieszczeniami gospodarczymi. Układ zagrody rozproszony.
Na rzucie prostokąta, dwutraktowy, z sienią przelotową. Kuchnia w części wschodniej. Drzwi wejściowe w elewacji zachodniej i zachodniej. Poddasze o charakterze użytkowym. Parterowy ze ścianką kolankową. Częściowo podpiwniczony. Przykryty dachem dwuspadowym. Elewacja północna i południowa jednoosiowa, niesymetryczna. Elewacja wschodnia i zachodnia czteroosiowa, niesymetryczna. Przy elewacji zachodniej ganek o dachu dwuspadowym.
Posadowiony drewniany w konstrukcji wieńcowej, otynkowany. Komin ceglany, butelkowy. Podłogi cementowe. Strop belkowy. Szczyty odeskowane. Ścianka kolankowa w konstrukcji szkieletowej, obitej deskami. Więźba dachowa jętkowa, storczykowa. Dach pokryty eternitem. Ganek drewniany w konstrukcji szkieletowej. Okna drewniane, ościeżnicowe, dwudzielne, oraz plastikowe jednoramowe. Drzwi drewniane, ramowo-płycinowe, jednoskrzydłowe. Schody drewniane, jednobiegowe, proste.
Materiały na których oparto opracowanie: Osadnictwo holenderskie Doliny Wisły w województwie bydgoskim, mps, Bydgoszcz 1992/1993, cz. 1, s. 8.