ENGLISH VERSION



Start | Wprowadzenie | Ściągnij e-book | Konferencja 2001 | Podziękowania | Nota prawna | Kontakt
Artykuły: Polska | Małopolska | Mazowsze | Ziemia Łęczycka | Żuławy | Nizina Sartawicko-Nowska | Ziemia Kwidzyńska | Ziemia Walichnowska | Ziemia Sieradzka | Ziemia Wieluńska
Katalog obiektów --> Mazowsze
SASKA KĘPA - CZ. M. WARSZAWA
Poprzednia miejscowość Previous village
Objaśnienia
Mapa powiatu

gm. Praga Południe, pow. warszawski, woj. mazowieckie

(W XVI w. zwana była Kawczą, w XVII w. - Kosku i Kawcza, Holendry, Olędry, Kępa Miejska, Solecka, w XVIII w. Holandia, Ostrów, a w końcu Saska Kępa - Mapa Kwatermistrzostwa - 1830)

Po raz pierwszy koloniści, chcąc obejrzeć miejsce swego osiedlenia, pojawili się na kępie 11 maja 1624 r. Zanim oficjalnie oddano im w użytkowanie część gruntów, w 1628 r. wykorzystano ich do uporządkowania (za wynagrodzeniem 250 złp) Góry świętojańskiej, czyli Gnojnej oraz pierwszego karczunku chrustów z Saskiej Kępy, przeznaczonych na utwardzenie i wyrównanie ulic w mieście. Ostatecznie sprowadzenie Holendrów (Hollendrów, jak ich nazwano w kontrakcie) usankcjonowane zostało 13 listopada 1628 r., kiedy to podpisano z nimi kontrakt na prośbę: Andrzeia Kosa, Anusa Pokręty, Joachima Darko i Anusa Pucka. Akt lokacyjny wpisany został do ksiąg radzieckich 4 kwietnia 1629 r., po czym został zatwierdzony przez króla Jana Kazimierza 10 grudnia 1650 r. Władze Starej Warszawy przed rokiem 1643 wydały kolejną uchwałę, dotyczącą Holendrów osiadłych na Saskiej Kępie, zakazującą sprzedaży dzierżawionych gruntów i odstępowania dzierżawy innym kolonistom, chyba że na drodze sukcesji. Może ona faktycznie świadczyć o tym, że przynajmniej część kolonistów nie wytrzymała obciążeń wynikających z przyjętego przez nich kontraktu i zerwała go. U przyczyn tego mogła leżeć odmienność wiary, a także niszczące wylewy Wisły. Należy przypuszczać, że nie wszyscy koloniści holenderscy zerwali kontrakt osiedleńczy na zagospodarowanie gruntów na Saskiej Kępie; mogli nawet pozostawać dłużej niż jeden kontrakt. W literaturze przedmiotu dotyczącej osadnictwa holenderskiego przyjęło się twierdzić, iż bytność kolonistów na Saskiej Kępie nie trwała długo - co najwyżej jeden kontrakt. Jednak w świetle informacji przedstawionych przez Aleksandra Wejnerta w Starożytnościach Warszawy można zaryzykować stwierdzenie, że jeśli nie wszyscy, to na pewno jeden z nich pozostawał na kępie dłużej. Świadczyć o tym mogą dwa fakty. Jeszcze w 1716 r. część gruntów kępy nazwana była od nazwiska jednego z kolonistów, który podpisywał pierwszy kontrakt. Zostało ono trochę przekręcone, niemniej wskazuje na to, że miało dostateczny czas, aby się utrwalić w dokumentach warszawskich i świadomości mieszkańców. Mianowicie podpisano wówczas akt, na mocy którego Marianna z Bielińskich, żona generała Dönhoffa, wzięła w dzierżawę część gruntów Saskiej Kępy, z których jeden kawałek o wymiarach 98 na 56 prętów, zwany był Puckiego lub Puckiera. Nazwisko to powtarza się zarówno w akcie z 1628 r., jak i z 1636 r. W obu dokumentach występują również dwaj inni koloniści: Joachim Darko (zwany Olendrem w 1636 r.) i Anus (Hanus) Pokręty.

Miejsce, które zasiedlili koloniści, znajdowało się w północnej części kępy, w pobliżu Starej Pragi.

Obecnie Saska Kępa jest całkowicie zurbanizowana i przekształcona.

Brak zachowanych śladów po osadnikach holenderskich.


    
J. Szałygin, Olędrzy w Warszawie, "Mazowsze", 2001, nr 14, s. 39-50;
SGKP, t. X, 1889, s. 331;
A. Wejnert, Opis historyczny trzech kęp na Wiśle pod Warszawą, w: Starożytności Warszawy, t. 3, Warszawa 1854.


Start | Wprowadzenie | Ściągnij e-book | Konferencja 2001 | Podziękowania | Nota prawna | Kontakt
Artykuły: Polska | Małopolska | Mazowsze | Ziemia Łęczycka | Żuławy | Nizina Sartawicko-Nowska | Ziemia Kwidzyńska | Ziemia Walichnowska | Ziemia Sieradzka | Ziemia Wieluńska

Copyright 2005 © jerzyszalygin@wp.pl