gm. Markusy, pow. elbląski, woj. warmińsko - mazurskie

Teren, na którym znajduje się wieś Krzewsk do XIV w. pokrywała woda. W 1631 r. teren ten zaczęli przekształcać osadnicy "olenderscy". W 1776 r. wymieniane nazwiska mennonitów: Bannmann, Bartz, Dau, Dircksen, Frantz, Friesen, Goertz, Goertzen, Harms, Horn, Huell, Jantz, Jantzen, Kopp, Martens, Nickel, Olwitz, Ott, Pauls, Penner, Peters, Plenert, Quiring, Roenert, Ross, Schmidt, Stob, Unger, Wedle. W 1820 r. wieś liczyła 659 mieszkańców, w tym 175 mennonitów. W 2 poł. XIXw. obszar wsi wynosił 70 włók, w 118 domach mieszkało 651 ewangelików i katolików, oraz 167 mennonitów.

Układ przestrzenny wsi - łańcuchówka po obu stronach drogi biegnącej po grobli w osi płn. - płd.(Elbląg - Markusy), po zach. stronie równoległej drogi po wsch. stronie polderu, której wsch. zabudowa należy do wsi Żółwieniec, po płd. stronie przecznicy oddzielającej grunty wsi Żurawiec oraz po obu stronach przecznicy prowadzącej do Żółwieńca i do Markus.

Krajobraz kulturowy wsi; którą tworzyły ustawione na terpach, na ogół szczytowo zagrody holenderskie w typie wzdłużnym, sporadycznie kątowym ulega degradacji, zanikają typowe zagrody holenderskie, zwłaszcza przy drodze wsch., których najdłużej ostały się budynki mieszkalne, w większości murowane, przebudowywane lub zastąpione nowymi. Jest to zjawisko typowe, bowiem niektóre budynki mieszkalne zastąpiły drewniane domu już na pocz. XX w. Pojawia się współczesna zabudowa bez jakiegokolwiek związku stylistycznego z dawną architekturą, a nawet wznoszona poza terpem. Dosyć licznie zachowane są układy dawnych zagród holenderskich - ok. 35. Większość historycznej zabudowy mieszkalnej pochodzi z 2 poł. XIX w. w tym ok. 25 drewnianych i omurowanych wtórnie domów. Zachował się XVIII wieczny dom z rozebranej w ;. 90 - tych zagrody holenderskiej, obora z podcieniem szczytowym oraz cmentarz mennonickim, silnie zdewastowany z zachowaną szczątkowa zielenią obwiednią, bramą i resztkami połamanych nagrobków. Dobrze czytelny jest rozłóg pól, po wsch. i zach. stronie dróg, sieć kanałów i rowów melioracyjnych. Zachowana nielicznie stara zieleń przydomowa, zieleń przydrożna wycięta, występują szpalery wierzb obsadzających owy melioracyjne.

Cmentarz mennonicki położony w centrum wsi po wsch. stronie drogi, na prostokątnej, zbliżonej parceli. Zachowane dwa słupki bramy wjazdowej w formie filarów dekorowanych sześcioramiennymi gwiazdami i zwieńczone czworościennym hełmem; na terenie cmentarza odrosty obwiedniach nasadzeń - lip, pojedyncze drzewa żywotników i fragmenty nagrobków.

Nr - zagroda holenderska w typie wzdłużnym usytuowana szczytowo po wsch. stronie drogi z drewnianym budynkiem mieszkalnym z 2 ćw. XIXw. murowaną oborą oraz stodołą. Dom drewniany, zrębowy, otynkowany, szczyt oszalowany pionowo.
Nr - zagroda holenderska w typie wzdłużnym usytuowana po zach. stronie drogi, szczytowo, złożona z budynku mieszkalnego, obory i stodoły. Budynek mieszkalny drewniany, drewniany, zrębowy, z węgłami przesłoniętymi dekoracyjnie wyciętą deską, szczyt oszalowany pionowo z listwowaniem; elewacja szczytowa 2 - osiowa, szczyt 3 - osiowy, prostokątne okno ujęte ćwierćkolistymi świetlikami.

Nr 24 - zagroda holenderska złożona z wolnostojącego domu, oraz zblokowanej kątowe ze stodołą i budynkiem gospodarczym oborą z podcieniem.
Budynek mieszkalny drewniany, omurowany, z ryglowym, oszalowanym pionowo szczytem; elewacja szczytowa 2 - osiowa, z 3 osiowym szczytem w szczycie prostokątne okno ujęte trójkątnymi świetlikami; w szczycie świetlik półkolisty.
Obora usytuowana po płn. stronie obejścia, z przylegającą do niej od zach. drewnianą stodołą a od wsch. murowanym budynkiem gospodarczym, 1,5 kondygnacjowa o murowanym, ceglanym parterze oraz słupowo - ramową ścianką kolankową i szczytem oszalowanymi pionowo; od płd. daleko wysunięty podcień wsparty na 6 drewnianych, zamieczowanych słupach.
Nr 53 - spichlerz usytuowany we wsch. części zagrody, słupowo - ryglowy, oszalowany pionowo, z dwuspadowym, ceramicznym dachem; od płn. szczytowy podcień wsparty na 4 zamieczowanych słupach, wewnątrz jednoprzetrzeny, z wejściem przy ścianie wsch. i wjazdem od strony płd.ze schodami przy ścianie podcieniowej.
Nr 73 - zagroda holenderska w typie wzdłużnym usytuowana w środkowej części wsi, po wsch. stronie drogi, kalenicowo, o wyższych dachach budynków gospodarczych ; wzniesiona na pocz. XIXw.; budynek mieszkalny drewniany, otynkowany, z węgłami przesłoniętymi wyciętą deską, więźba dachowa krokwiowo - jętkowa, dach kryty trzciną, z oknem powiekowym w połaci płd.; plan budynku 1,5 - traktowy, z wielką izbą w płd.-wsch. narożniku, z czarną kuchnią w trakcie wielkiej izby, z sienią przy ścianie oborowej w formie zbliżonej do litery L ze schodami na poddasze w jej płn. - zach. narożniku; elewacja zach. 4 - osiowa, z wejściem na osi płn. elewacja szczytowa 2 osiowa. obecnie budynek przebudowany
Dom nr 29 z zagrody holenderskiej w typie wzdłużnym usytuowany w środkowej części wsi, po wsch. stronie drogi, szczytowo (budynki gospodarcze rozebrane), wzniesiony w k. XVIIIw., pierwotnie podcieniowy, na pocz. XXw. podcień zredukowany do facjaty; na kamienno - ceglanej podmurówce, drewniany, zrębowy, z węgłami przesłoniętymi profilowaną deską, ryglową facjatą oszalowaną, podobnie jak szczyt pionowo; więźba dachowa krokwiowo - dwujętkowa, dach kryty trzciną (obecnie eternitem); plan budynku dwutraktowy, z szerokim traktem płd., z wielką izbą w płd. zach. narożniku, z czarną kuchnią w trakcie wielkiej izby, z sienią w formie litery Z oddzielającą pokój letni i ślepą komorę przy ścianie obory; elewacja zach. 3 - osiowa; elewacja płd. 5 osiowa, z wejściem na 2 osi od wsch.