ENGLISH VERSION



Start | Wprowadzenie | Ściągnij e-book | Konferencja 2001 | Podziękowania | Nota prawna | Kontakt
Artykuły: Polska | Małopolska | Mazowsze | Ziemia Łęczycka | Żuławy | Nizina Sartawicko-Nowska | Ziemia Kwidzyńska | Ziemia Walichnowska | Ziemia Sieradzka | Ziemia Wieluńska
Katalog obiektów --> Nizina sartowicko-nowska
Bratwin
Previous village
Objaśnienia

gm. Dragacz, pow. świecki, woj. kujawsko-pomorskie

(Przetwin -1423, Pratwino -1565, Brattwin - XIX w.)

Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1307 r., kiedy to rycerz Żywan darował osadę cystersom pelplińskim. W 1423 r. we wsi znajdował się folwark należący do komturii świeckiej. W 2 poł. XVI w., osada wymieniana jako własność królewska w województwie pomorskim, powiecie świeckim. Holendrzy pojawili się we tu w latach 90. XVI w. W zaborze pruskim wieś należała do powiatu świeckiego Rejencji Kwidzyńskiej. Od 1766 r. znana jest ewangelicka szkoła, której obecny gmach powstał w 1914 r. W 3 ćw. XIX w. we wsi znajdowało się 45 domów, 316 mieszkańców w tym 14 katolików. Wieś należała do parafii katolickiej Świecie, ewangelickiej Górna Grupa, menonickiej Dolna Grupa.

Wieś rzędowa usytuowana nad Wisłą, w południowo-wschodniej części Niziny Sartowicko-Nowskiej. Główna droga przebiega na linii północ-południe.


Z zabytków do dnia dzisiejszego zachowały się trzy drewniane domy, jedna zagroda (stodoła, obora, chlew ze spichrzem) bez domu mieszklanego, jeden murowany dom z cegły, zabytkowy cmentarz, budynek nadzorcy w byłym folwarku oraz szkoła.
Nr 21 - dom zbudowany w 3 ćw. XIX w. (?), usytuowany szczytem do drogi biegnącej wzdłuż wału, w południowej części wsi, nie połączony z pomieszczeniami gospodarczymi. Układ siedliska rozproszony.
Na rzucie prostokąta, dwutraktowy z sienią i kuchnią w trakcie północnym. Drzwi wejściowe w elewacji północnej. Poddasze o charakterze użytkowym. Bryła o formie prostopadłościanu, parterowa, niepodpiwniczona, przykryta dachem dwuspadowym. Elewacja północna i południowa trójosiowa, niesymetryczna. Elewacja wschodnia dwuosiowa, symetryczna. Do elewacji zachodniej przylega dobudówka.
Budynek na podmurówce ceglanej, drewniany w konstrukcji wieńcowej. Na węgłach zachowane znaki montażowe. Komin ceglany, prosty. Podłoga w kuchni ceglana, w pokojach deskowa. Stropy belkowe. Szczyty odeskowane. Więźba dachowa jętkowa o stolcach stojących. Dach pokryty dachówką karpiówką w koronkę.
Okna drewniane, ościeżnicowe, dwupoziomowe, dwudzielne. Drzwi drewniane, ramowo-płycinowe, jednoskrzydłowe. Schody drewniane, jednobiegowe, proste. W kuchni zachowany piec kaflowy.
Materiały na których oparto opracowanie: Bratwin 21, KEZAiB, oprac. I. Jastrzębska-Puzowska, E. Sekuła-Tauer, K. Bartkowski, mps, Bydgoszcz 1993; Osadnictwo holenderskie Doliny Wisły w województwie bydgoskim, mps, Bydgoszcz 1992/1993, cz. 1, s. 6; Osadnictwo holenderskie Doliny Wisły w województwie bydgoskim, mps, Bydgoszcz 1992/1993, cz. 3, nr 15.
Nr 38 - dom zbudowany 1859 r., usytuowany na wale, kalenicą do drogi biegnącej wzdłuż wału, w południowo-wschodniej części wsi. Zagroda o układzie rozproszonym.
Budynek na rzucie prostokąta, dwutraktowy, z pomieszczeniem magazynowym w części północno-zachodniej. Sień od strony południowej. Kuchnia w części wschodniej. Drzwi wejściowe w elewacji południowej, zachodniej i wschodniej. Poddasze o charakterze mieszkalno-użytkowym.
Bryła w formie prostopadłościanu, parterowa, częściowo podpiwniczona. Przykryta dachem dwuspadowym. Elewacja północna dwuosiowa, niesymetryczna. Elewacja południowa trójosiowa, niesymetryczna. Elewacja wschodnia, pięcioosiowa, niesymetryczna. Elewacje zachodnia, siedmioosiowa, symetryczna. Budynek na podmurówce kamienno-ceglanej, drewniany w konstrukcji wieńcowej. Otynkowany. Komin ceglany, butelkowy. Podłoga w kuchni i sieni cementowa, w pozostałych pomieszczeniach drewniana. Stropy drewniane, pola pomiędzy belkami podbite płytą. W części gospodarczej z widocznym układem desek. Szczyty odeskowane. Więźba dachowa jętkowa. Dach pokryty eternitem. W nadprożu zachowana inskrypcja " Erbaut im...1859 von B.M..."
Okna drewniane, ościeżnicowe, dwudzielne, dwupoziomowe. Drzwi drewniane, ramowo-płycinowe, jedno i dwuskrzydłowe. W kuchni zachowany piec kaflowy. Schody drewniane, jednobiegowe, proste.
Materiały na których oparto opracowanie: Bratwin 38, KEZAiB, oprac. I. Jastrzębska-Puzowska, E. Sekuła-Tauer, K. Bartowski, mps, Bydgoszcz 1993; Osadnictwo holenderskie Doliny Wisły w województwie bydgoskim, mps, Bydgoszcz 1992/1993, cz. 1, s. 6; Osadnictwo holenderskie Doliny Wisły w województwie bydgoskim, mps, Bydgoszcz 1992/1993, cz. 3, nr 16; Katalog zabytków województwa bydgoskiego, oprac. K. Parucka, E. Raczyńska-Mąkowska, Bydgoszcz 1997, s. 55; Zabytki architektury i budownictwa w Polsce. Województwo Bydgoskie, oprac. K. Parucka, t. 5, Warszawa 1997, s. 82; K. Bartowski, Krajobraz kulturowy Doliny Sartowicko-Nowskiej, "Krajobrazy" 2000, nr 4, s. 42.
Nr 39 - dom zbudowany w3 ćw. XIX w., usytuowany szczytem do drogi biegnącej wzdłuż wału, w zachodniej części wsi, mieszczący pod jednym dachem część mieszkalną i gospodarczą w kształcie litery L, układ kątowy.
Na rzucie prostokąta, dwutraktowy z sienią i czarną kuchnią w trakcie południowym. Kuchnia w trakcie północnym. Drzwi wejściowe w elewacji północnej, południowej i wschodniej. Poddasze dwukondygnacyjne o charakterze użytkowym. Dom o formie prostopadłościanu, częściowo podpiwniczony, parterowy, połączony z częścią gospodarczą od strony zachodniej. Przykryty dachem dwuspadowym. Elewacja południowa pięcioosiowa, niesymetryczna. Elewacja północna i wschodnia czteroosiowa, niesymetryczna.
Posadowiony na podmurówce kamienno-ceglanej, drewniany w konstrukcji wieńcowej, oprócz ściany zachodniej ceglanej. Otynkowany. Komin ceglany, butelkowy. Podłogi drewniane, w kuchni i sieni cementowe. Strop belkowy. Szczyty odeskowane. Więźba dachowa jętkowa o stolcach stojących. Dach pokryty eternitem. Okna drewniane, ościeżnicowe, dwudzielne. Drzwi drewniane ramowo-płycinowe, jednoskrzydłowe. W kuchni piec kaflowy. Schody drewniane, jednobiegowe, proste.
Materiały na których oparto opracowanie: Osadnictwo holenderskie Doliny Wisły w województwie bydgoskim, mps, Bydgoszcz 1992/1993, cz. 1, s. 6; J. Fleming, Budownictwo drewniane w Dolinie Wisły, "Kalendarz Bydgoski", R. 35, 2002, s. 286.

    
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierskiego, B. Chlebowskiego, W. Walewskiego (dalej: SGKP), t. 1, Warszawa 1880, s. 355; H. Maercker, Eine polnische Starostei und ein preussischer Landrathkreis. Geschichte des Schwetzer Kreises 1466-1873, "Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtvereins", H. 17-19, Danzig 1886-1888, s. 164; Słownik geograficzny Państwa Polskiego i ziem historycznie z Polską związanych,, red. S. Arnold, 1937, s. 756-7; K. Ciesielska,, Osadnictwo "olęderskie" w Prusach Królewskich na Kujawach w świetle kontraktów osadniczych, "Studia i Materiały z dziejów Wielkopolski i Pomorza", t. 4, 1958, s. 223; Katalog zabytków architektury i budownictwa w Polsce, z. 2, M. Arszyński, M. Rejmanowski, Województwo bydgoskie,(Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, Seria A, t. VII, Warszawa 1972, s. 58; Katalog zabytków sztuki w Polsce, T.XI, Dawne województwo bydgoskie, red. T. Chrzanowski, M. Kornecki, z. 15: Powiat świecki, oprac. T. Chrzanowski i T. Żurkowska, Warszawa 1977, s. 1; K. Mikulski, Osadnictwo wiejskie woj. Pomorskiego od poł XVI do końca XVII wieku, Rocznik TNT, R. 86, Toruń 1994, z. 2, s. 172; Katalog zabytków województwa bydgoskiego, oprac. K. Parucka, E. Raczyńska-Mąkowska, Bydgoszcz 1997, s. 55; P. J. Klassen, Ojczyzna dla przybyszów, Wprowadzenie do historii mennonitów w Polsce i Prusach, Warszawa 2002, s. 43;Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierskiego, B. Chlebowskiego, W. Walewskiego (dalej: SGKP), t. 1, Warszawa 1880, s. 355; H. Maercker, Eine polnische Starostei und ein preussischer Landrathkreis. Geschichte des Schwetzer Kreises 1466-1873, "Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtvereins", H. 17-19, Danzig 1886-1888, s. 164; Słownik geograficzny Państwa Polskiego i ziem historycznie z Polską związanych,, red. S. Arnold, 1937, s. 756-7; K. Ciesielska,, Osadnictwo "olęderskie" w Prusach Królewskich na Kujawach w świetle kontraktów osadniczych, "Studia i Materiały z dziejów Wielkopolski i Pomorza", t. 4, 1958, s. 223; Katalog zabytków architektury i budownictwa w Polsce, z. 2, M. Arszyński, M. Rejmanowski, Województwo bydgoskie,(Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, Seria A, t. VII, Warszawa 1972, s. 58; Katalog zabytków sztuki w Polsce, T.XI, Dawne województwo bydgoskie, red. T. Chrzanowski, M. Kornecki, z. 15: Powiat świecki, oprac. T. Chrzanowski i T. Żurkowska, Warszawa 1977, s. 1; K. Mikulski, Osadnictwo wiejskie woj. Pomorskiego od poł XVI do końca XVII wieku, Rocznik TNT, R. 86, Toruń 1994, z. 2, s. 172; Katalog zabytków województwa bydgoskiego, oprac. K. Parucka, E. Raczyńska-Mąkowska, Bydgoszcz 1997, s. 55; P. J. Klassen, Ojczyzna dla przybyszów, Wprowadzenie do historii mennonitów w Polsce i Prusach, Warszawa 2002, s. 43;


Start | Wprowadzenie | Ściągnij e-book | Konferencja 2001 | Podziękowania | Nota prawna | Kontakt
Artykuły: Polska | Małopolska | Mazowsze | Ziemia Łęczycka | Żuławy | Nizina Sartawicko-Nowska | Ziemia Kwidzyńska | Ziemia Walichnowska | Ziemia Sieradzka | Ziemia Wieluńska

Copyright 2005 © jerzyszalygin@wp.pl