ENGLISH VERSION



Start | Wprowadzenie | Ściągnij e-book | Konferencja 2001 | Podziękowania | Nota prawna | Kontakt
Artykuły: Polska | Małopolska | Mazowsze | Ziemia Łęczycka | Żuławy | Nizina Sartawicko-Nowska | Ziemia Kwidzyńska | Ziemia Walichnowska | Ziemia Sieradzka | Ziemia Wieluńska
Katalog obiektów --> Ziemia Kwidzyńska
Nebrowo Wielkie
Poprzednia miejscowość Previous village
Mapa powiatu

gm. Sadlinki, pow. kwidzyński, woj. pomorskie

(Do 1945 roku Gross Nebrau)

W 1250 r. teren wsi wszedł w skład własności biskupstwa pomezańskiego. Nazwa wymieniana w k. XIII w. - Niewierz, Neber, być może jako własność panów z Nawry na prawie magdeburskim. W 1303 r. wymieniany jest Jan z Nebrowa-Jaohannes de Ebere. W dniu 5 lutego 1396 r. biskup pomezański Jan nadaje wsi Nebrowo 4 włóki łąk na prawie chełmińskim. W 1373 r. sołtysem nebrowskim był Jan a rektorem kościoła 1393 r. Mikołaj. W 1421 r. zatory lodowe spowodowały przerwanie wałów ochronnych na Wiśle. W 1435 r. we wsi zatrzymały się wojska krzyżackie, mające bronić przeprawy pod Nowem na wypadek ataku husytów, którzy najechali Pomorze. Powodzie w latach 1480-1501 oraz wojna polsko-krzyżacka w latach 1519-1521 zniszczyło wieś. W 1547 r. wieś otrzymała przywilej na prawie chełmińskim na 43 łany z obowiązkiem naprawy wałów. Sołectwo obejmujące 3 włóki za 90 grzywien uzyskuje Szymon Kusch na prawie chełmińskim. Najstarszy kościół rozebrany został w 1570 r. W 1580 r. 21 menonitów otrzymuje kontrakt osadniczy na 45 włók. W 1590 r. zbudowano nowy kościół (spłonął w 1624 r.) W 1624 r. wyodrębniła się osada Małe Nebrowo. Obecny kościół stanął w 1749 r. Chłopi otrzymali ziemię w dożywotnie użytkowanie w 1788 r. W tym roku znajdowały się 23 gospodarstwa. Wieś należała do parafii katolickiej w Nowem, natomiast szkołę i parafię ewangelicką posiadała na miejscu. Pod k. XIX w. wieś liczyła 1735 mórg, w tym 73 budynki, 27 domy, 262 mieszkańców, 39 katolików, 221 ewangelików. W latach 1918-1939 była to wieś graniczna z posterunkiem żandarmerii. Działał tu młyn parowy, tartak Adolfa Schmidta, kuźnia, zajazd z ogrodem i salą taneczną oraz liczne sklepy.

Wieś rzędowa położona na prawym brzegu Wisły, w południowej części niziny kwidzyńskiej, ok. 20 km na południe od Kwidzyna.

Krajobraz kulturowy zachowany w bardzo dobrym stanie. Czytelny pierwotny układ siedlisk i pól.

Do zabytków wsi należy kościół p.w. Matki Boskiej Królowej Polski zbudowany w 1749 r., kaplica p.w. św. Wojciecha zbudowana w 1928 r., oraz drewniane zagrody nr 24 i 27 z 2 poł. XIX w.

Nr 24 - budynek zbudowany ok. poł. XIX w. Usytuowany w północno-zachodniej części wsi, ścianą wzdłużną do głównej drogi. Po stronie zachodniej mały murowany z cegły budynek gospodarczy ustawiony równolegle do domu. Na pocz. XX w. mieściła się tu karczma. Dom częściowo podpiwniczony, parterowy z użytkowym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym. Elewacja wschodnia, wejściowa mieściła wejście do sieni. Układ przestrzenno-funkcjonalny dwutraktowy. Dom zbudowany na podmurówce kamienno-ceglanej, drewniany w konstrukcji wieńcowej z zawęgłowaniem na rybi ogon bez ostatków. Wtórnie otynkowany. Więźba dachowa jętkowa z ramą stolcową, dach pokryty eternitem. Komin butelkowy oraz czarna kuchnia murowana z cegły. Stolarka okienna drewniana, ościeżnicowa, stolarka drzwiowa drewniana ramowo-płycinowa. Stan zachowania bardzo zły, brak pokrycia dachowego częściowo podmurówki oraz ścian nośnych.



Nr 27 -budynek zbudowany ok. poł. XIX w. Usytuowany w północno-zachodniej części wsi, ścianą wzdłużną do głównej drogi. Brak innych budynków w obrębie zagrody. Częściowo podpiwniczony, parterowy z użytkowym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym. Układ przestrzenny dwutraktowy z wejściem w ścianie szczytowej północnej. Zbudowany na podmurówce ceglanej, drewniany w konstrukcji wieńcowej, zawęgłowanie obite deskami. Dach pokryty dachówką cementową. Okna drewniane ościeżnicowe. Okiennic brak. Budynek w stanie dobrym. Nieużytkowany.

    
SGKP, t. 6, s. 944; R. Flans, Das ehemalige Amt Marienwerder, insonderheit die Amts-Niederung, „Zeitschrift des Historischen Vereins für Reg.-Bez. Marienwerder“ H. 35, 1897, ss. 7, 26-49; M. Kerner-Żuralska, Materiały do dziejów osadnictwa Pomezanii [w:] „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, nr 2, 1964, s. 163; E. Wernicke, Kreis Marienwerder. Aus der Geschichte des Landkreises bis zum 19. Jahrhundert, Hamburg 1979, s. 133-158; A. Lemański, W. Odyniec, J. Powierski, Dzieje wsi [w:] Kwidzyn. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1982, s. 270-272. Strony internetowe: http://kwidzynopedia.pl/index.php/Nebrowo_Wielkie, 04.08.2009.


Start | Wprowadzenie | Ściągnij e-book | Konferencja 2001 | Podziękowania | Nota prawna | Kontakt
Artykuły: Polska | Małopolska | Mazowsze | Ziemia Łęczycka | Żuławy | Nizina Sartawicko-Nowska | Ziemia Kwidzyńska | Ziemia Walichnowska | Ziemia Sieradzka | Ziemia Wieluńska

Copyright 2005 © jerzyszalygin@wp.pl